Ìn-tō͘
Ìn-tō͘, chèng-sek hō Ìn-tō͘ Kiōng-hô-kok, sī Lâm A-chiu ê kok-ka. Kiaⁿ-siâⁿ tī leh Sin Delhi, sī te̍k-pia̍t khí tī Kū Delhi lâm-pêng ê hêng-chèng tiong-sim. Ìn-tō͘ si li̍p-hiàn kiōng-hô-kok, kok-lāi ê cho̍k-kûn kap giân-gí kok-iūⁿ, chóng jîn-kháu chiàu 2019 nî ê àn-sǹg, ū chhiau-kòe 13.8 ek, pâi sè-kài tē-jī.
Tē-lí
Ìn-tō͘ ê kéng-kài tāi-iok saⁿ-hūn-it sī hái-kîⁿ, kap 6-ê kok-ka sio-óa. Sai-pak-pêng sī Pakistan, pak-pêng ū Nepal, Chi-ná, Bhutan; tang-pêng ū Myanmar, koh ū Bangladesh sī pak, tang, sai pêng sī lóng hō͘ Ìn-tō͘ ûi teh. Tī Ìn-tō͘ tang-lâm kòe Palk Hái-kiap kiam Mannar Hái-oan, ū tó-kok Sri Lanka.
Ìn-tō͘, kiam Bangladesh kap Pakistan, sī chi̍t tè chhù-tāi-lio̍k, kap A-chiu kî-tha só͘-chāi, pak-pêng keh Himalaya soaⁿ-khu, tang-sai-pêng mā ū soaⁿ-tē cha̍h leh. Àn thó͘-tē biān-chek, Ìn-tō͘ sī sè-kài tē-chhit tōa kok-ka. Chi̍t pō͘-hūn ê Ìn-tō͘ mā sī chi̍t tè poàn-tó, sai-pêng sī A-la-pek Hái, tang-pêng sī Bengal Hái-oan. Poàn-tó siōng lâm-pêng sī Comorin Hái-kak, tō sī nn̄g phìⁿ hái ê hun-keh. Ìn-tō ū chi̍t kóa kûn-tó léng-thó͘, tī A-la-pek Hái sī Lakshadweep; tī Bengal Hái-oan kiam Andaman Hái tang-tiong ū Andaman kap Nicobar Kûn-tó.
Le̍k-sú
Ìn-tō͘ ê kó͘-chá le̍k-sú it-poaⁿ sī ko͘ kui phìⁿ Ìn-tō͘ chhù-tāi-lio̍k lâi kài-siāu, hâm kin-á-ji̍t ê Pakistan kap Bangladesh chāi-lāi. CC 3 chheng nî ê sî-chūn, tī Indus Kang khe-po͘ í-keng chhut Indus bûn-bêng; CC 1 chheng nî ê sî, bûn-bêng mā chhut tī Ganges Kang tē-hng.
Kin-sè ê Ìn-tō͘ Kiōng-hô-kok sī 1947 nî tùi Tāi-eng Tè-kok to̍k-li̍p. Chiàu 1947 nî 7 goe̍h Eng-kok Gī-hōe ê Ìn-tō͘ To̍k-li̍p Hoat-àn (Indian Independence Act), goân léng-tē chēng 8 goe̍h tiong pun chò Ìn-tō͘ kap Pakistan. Che chú-iàu sī kā kok-ka pun chò Muslim ûi chú ê kok, kap Hindus ûi chú ê kok, chō-sêng iok-lio̍k 1.5 chheng-bān siang-pêng chū-bîn ê chhian-sóa.
Kiàn-kok liáu-āu thâu jīm ê chóng-lí sī Jawaharlal Nehru.
Chham-chiàu
- India, Encyclopædia Britannica.
- The History of India. Britannica Educational Publishing.
Liân-kiat
- Ìn-tō͘, Wikipedia.