3,133
edits
Difference between revisions of "Tâi-oân"
→Le̍k-sú
(→Hō-miâ) |
|||
| Line 12: | Line 12: | ||
== Le̍k-sú == | == Le̍k-sú == | ||
Chiàu khó-kó͘ gián-kiù thang chai-iáⁿ chēng [[Kū-chio̍h-khì Sî-tāi]], tāi-iok 30,000 tang chêng, Tâi-oân chit só͘-chāi tō ū lâng ê bûn-hòa tī--leh.<ref name="Kuo2016">Su-chiu Kuo (2019). [https://books.google.com/books?id=rxnCDwAAQBAJ ''New Frontiers in the Neolithic Archaeology of Taiwan (5600–1800 BP): A Perspective of Maritime Cultural Interaction'']. Springer Nature.</ref> Nā chiàu giân-gí-ha̍k ê hun-sek, mā ū thui-lūn kóng [[Chú-chiân]] 2000 nî chìn-chêng siōng-chá ê [[Lâm-tó-hē]] jîn-kûn í-keng khiā tī Tâi-oân. | |||
17 sè-kí ê sî-chūn, Tang-sai-iûⁿ | 17 sè-kí ê sî-chūn, Tang-sai-iûⁿ kiâⁿ-hái kiam seng-lí-lâng lóng ū leh chhōe ki-hōe tiàm Tâi-oân khí siong-gia̍p ki-tē he̍k-chiá sī khai-hoat chu-goân. 1624 nî Hô-lân tī Tâi-oân ê si̍t-bîn-tē khai-ki. [[Hô-lân Tang Ìn-tō͘ Kong-si]] tāi-seng tī Tâi-oân lâm-pêng khí-siat [[Zeelandia]] siâⁿ, só͘-chāi tī kin-á-ji̍t ê [[Tâi-lâm]] [[An-pêng]]. Hit chūn in kā he hū-kīn hō chò ''Tayouan''. 1626 nî, koh ū Se-pan-gâ ê sè-le̍k lâi kàu Tâi-oân ê pak-pêng siat tiám kiam thoân-kàu. 1642 nî, Hô-lân kah chi̍t kóa chāi-tē goân-chūn-bîn sè-le̍k sio-tàu, kā Se-pân-gâ-lâng kóaⁿ cháu. | ||
1661 nî, Kok-sèng-iâ [[Tēⁿ Sêng-kong]] chhōa i-ê lām-tūi | 1661 nî, Kok-sèng-iâ [[Tēⁿ Sêng-kong]] chhōa i-ê lām-tūi kòe Tâi-oân, 1662 nî chiàn-iâⁿ Tang Ìn-tō͘ Kong-si. Liáu-āu kah Hô-lân-lâng chhiam tiâu-iok hō͘ in thè-cháu. 1683 nî, [[Chheng-kok]] phah iâⁿ Tēⁿ--sī, liáu-kiat [[Tang-lêng-kok]] ê thóng-tī. Liáu-āu Chheng-kok tiō pàng Tâi-oân ka-tī leh ūn-choán, beh nn̄g-pah tang ê sî-kan bô te̍k-pia̍t ê khai-hoat. Tōa-phìⁿ só͘-chāi sī goân-chū-bîn pō͘-cho̍k khòng-chè, bô siū Chheng-kok koaⁿ-hú thóng-tī. | ||
1871 nî, chi̍t kóa [[Liû-kiû]] lâng tī Tâi-oân lâm-pō͘ khò tio̍h hái- | 1871 nî, chi̍t kóa [[Liû-kiû]] lâng tī Tâi-oân lâm-pō͘ khò tio̍h hái-kîⁿ, soah hō͘ chāi-tē [[Bó͘-tan-siā]] ê lâng thâi--sí, ín-khí [[Bó͘-tan-siā sū-kiāⁿ]]. Ji̍t-pún tāi-seng chhōe Chheng-kok thó pôe-sióng, chóng-sī Chheng-kok kóng chia-ê lâng bô siū in koán. Ji̍t-pún sòa tī 1874 nî hiòng Bó͘-tan-siā hoat-peng. Chheng-kok kap Ji̍t-pún ê gōa-kau chhiong-tu̍t kàu-bóe sī Eng-kok-lâng lâi pâi-kái. Kàu 1887 nî, Chheng-kok siat Tâi-oân chò i-ê sin séng-hūn. | ||
Chheng-kok tī 1894 nî tī [[Kah-ngó͘ Chiàn-cheng| | Chheng-kok tī 1894 nî tī [[Kah-ngó͘ Chiàn-cheng|Ji̍t-Cheng Chiàn-cheng]] tang-tiong chiàn-su. Liáu-āu keng-kòe [[Shimonoseki Tiâu-iok]], tī 1895 nî kā Tâi-oân koah hō͘ Ji̍t-pún. Hoán-èng chit-ê an-pâi, chi̍t kóa Tâi-oân ê chheng-kok koaⁿ-liâu kap chāi-tē sin-sū, khí-siat [[Tâi-oân Bîn-chú-kok]], chóng-sī tòng bô lōa kú tō sit-sè. | ||
Ji̍t-pún niá Tâi-oân liáu-āu, Tâi-oân tī kau-thong, tiān-le̍k, chúi-lī, kong-chiòng ōe-seng téng-téng hong-bīn lóng | Ji̍t-pún niá Tâi-oân liáu-āu, Tâi-oân tī kau-thong, tiān-le̍k, chúi-lī, kong-chiòng ōe-seng téng-téng hong-bīn lóng phēng chìn-chêng hoat-tián chin-chē. Gī-bū kàu-io̍k mā sī chi̍t chūn ín-ji̍p. Ji̍t-pún tùi chá-chêng Chheng-kok bô khòng-chè ê só͘-chāi chìn-peng kiàn-li̍p thóng-tī ín-khí bē-chió chiàn-sū. [[Ji̍t-pún sî-tāi]] sǹg kah 1945 nî sòa, chóng-sī kàu 1952 nî [[San Francisco Tiâu-iok]] ê an-pâi sit-si chìn-chêng, Tâi-oân iû-oân sio̍k Ji̍t-pún léng-thó͘. | ||
[[Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn]] tī 1945 nî kiat-sok, Thài-pêng-iûⁿ khu Chòe-ko Su-lēng [[Douglas MacArthur]] an-pâi | [[Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn]] tī 1945 nî kiat-sok, Thài-pêng-iûⁿ khu Chòe-ko Su-lēng [[Douglas MacArthur]] an-pâi Chi-ná chiap-siū Ji̍t-pún tī Tâi-oân ê tâu-hâng khang-khòe. Chi-ná tùi Tâi-oân kun-sū chiàm-niá liáu-āu, sa-lia̍h chu-goân kiam chè-hān chāi-tē chham-chèng, kàu-bóe tī 1947 nî ín-khí [[Jī-jī-pat Sū-kiaⁿ]], Tiong-kok kun-tūi tī 3, 4 goe̍h thâi--sí chē-chē chāi-tē tiōng-iàu jîn-bu̍t kap bîn-chiòng. | ||
1949 nî, tī [[ | 1949 nî, tī [[Chi-ná Lōe-chiàn]] tang-tiong sit-sè ê Tiong-hoa Bîn-kok chèng-hú, tiō sī [[Chiúⁿ Kài-se̍k]] ê chèng-khoân, sóa kòe Tâi-oân. Tāi-seng [[Bí-kok]] oan-ná koh jīn in chò Tiong-kok chèng-hú it-ti̍t kàu 1979 nî. Chiúⁿ chèng-khoân tē-jī-tāi [[Chiúⁿ Keng-kok]] tī 1988 nî sí, i ê ūi thoân khì kàu Tâi-oân-lâng [[Lí Teng-hui]]. Lí Teng-hui tī 1996 nî pān thâu chi̍t kái ê chóng-thóng soán-kí, thang liân-jīm Tiong-hôa Bîn-kok Chóng-thóng. | ||
== Tē-lí == | == Tē-lí == | ||